کمیته تحقیق مشترک سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیائی و سازمان ملل در گزارشی که به تازگی از حملات شیمیائی حکومت اسد با گاز کلر منتشر کرده است، برای اولین بار در طول سال‌های اخیر به صورت مشخص از دو اسکادران هوائی ارتش سوریه به عنوان مسئول حملات نام برده است. کمیته تحقیق در این گزارش آورده است که هلیکوپترهای دو اسکادران ۲۵۳ و ۲۵۵، زیردسته تیپ ۶۳ لشکر ۲۲ زرهی ارتش سوریه مسئول حملات با گاز کلر هستند.(https://goo.gl/xZjn4N)
استفاده از گاز کلر در جنگ‌افزارها در کنوانسیون مصوب ۱۹۹۷ سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیائی ممنوع اعلام شد. دولت سوریه درسال ۲۰۱۳ پس از بمباران شیمیائی دمشق و ذیل یکی از بندهای توافق با آمریکا در امتداد تحویل ۱۳۰۰ تن ذخیره گاز سارین مجبور شد به آن کنوانسیون بپیوندد. اما تنها چند ماه بعد حملات با گاز کلر را آغاز کرد.
حملات با گاز کلر، بر خلاف آنچه ممکن است تصور شود، تنها شامل پرتاب اتفاقی کپسولی پرشده از گاز سمی روی شهر نیست، بلکه از مکانیزمی پیچیده پیروی می‌کند که از تهیه گاز و طراحی بمب توسط دولت سوریه تا لحظه‌ی پرتاب با هلیکوپتر ادامه می‌یابد. آنالیز این حملات و نوع طراحی بمب‌ها توسط سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیائی نشان می‌دهد که چگونه عده‌ای شاغل در ارتش بعث سوریه با طراحی ساختاری از بمب و به‌روز رسانی مداوم آن، تلاش می‌کنند تا کارآئی بمب را در خفه کردن انسان‌های روی زمین بهبود بخشند. بقایای سیلندرهای به کار رفته در حمله‌ی اخیر به حلب به روشنی نشان می‌دهد که در این نمونه از سری نسل دوم و ارتقا یافته‌ی بمب‌های بشکه‌ای با گاز کلر استفاده شده است.
از سوی دیگر در تداوم بمباران‌های شیمیائی در سوریه، نام ایران در بُعد نظامی و در بعد سیاسی همواره مطرح بوده است. از آنجا که ایالات متحده در آگوست ۲۰۱۱ ذیل فرمان اجرائی رئیس‌جمهوری به شماره‌ی ۱۳۵۸۲(https://goo.gl/Blll8O) و اتحادیه اروپا ذیل قطعنامه ژانویه ۲۰۱۲ خود (https://goo.gl/KseVMQ) صادرات کلر به سوریه را مشمول تحریم قرار داده‌اند یکی از موضوعات محل بحث، سوال چگونگی تامین مواد اولیه‌ی شیمیائی این حملات بوده است. این سوال به صورت جدی پس از آن مطرح شد که در حملات با گاز کلر به روستای کفرزیتا در شمال استان حماه توسط ارتش سوریه در ۱۱ آوریل ۲۰۱۴، بقایای سیلندرهای گاز کلر با مارک شرکت چینی Norinco یافت شد و وزارت خارجه چین در واکنش اعلام کرد که آن را بررسی خواهد کرد.(https://goo.gl/RCyV6x). این‌که چگونه این سیلندرها سر از سوریه درآورده‌اند پای ایران را به مسئله باز کرد.
نشریه تلگراف انگلیس در ماه مه ۲۰۱۴ گزارش کرد که به دلیل قرار داشتن سوریه در لیست تحریم‌های اروپا و آمریکا، ایران به شکلی واسط عمل کرده و با خرید ۱۰ هزار سیلندر گاز از چین، مقدمات انتقال آنان را به تهران و سپس با هواپیماهای ایلیوشن به خاک سوریه فراهم آورده است.(https://goo.gl/duzxpI)
در بُعد سیاسی نیز ایران با بهره‌گیری از ابزارهای دیپلماتیک خود، هرگونه تلاش برای جلوگیری از حملات با گاز کلر در سوریه را در مجامع بین‌المللی سد کرده است. مقاله سال گذشته‌ی نشریه فارین‌پالیسی دراین‌باره توضیح می‌دهد:
«تهران چندین دهه را صرف ترغیب جهان به ممنوع ساختن استفاده از سلاح‌های شیمیایی کرده و در این راه به هزاران نیروی نظامی ایرانی استناد می‌کرد که در طول جنگ ایران و عراق با حملات گاز صدام حسین کشته شده‌اند. اما وقتی نوبت به سوریه می‌رسد تهران هر آن چه را که از دستش بر می‌آید انجام می‌دهد تا از بشار اسد در برابر تلاش‌های غرب برای مجازات او به خاطر استفاده از سلاح های مرگبار علیه مردم خود محافظت کند. آخرین نشانه از تمایل تهران به دفاع از متحدش سه‌شنبه رخ داد، زمانی که ایران تلاش کرد تا مانع از اقدام ایالات متحده و روسیه شود که قصد داشتند بیانیه‌ای خفیف اللحن را به شورای اجرایی سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی (OPCW) ارائه کنند که صرفا یک «نگرانی جدی» را در مورد احتمال استفاده از کلر به عنوان یک سلاح در سوریه بیان می‌کرد…هیئت ایرانی استدلال کرد که رویارویی با سوریه بر سر استفاده از کلر زودهنگام است»(ترجمه متن کامل مقاله: https://goo.gl/4PnXxH)
* تصویر بالا: بقایای یک بمب بشکه‌ای حاوی سیلندرهای گاز کلر پرتاب شده روی محله السکری در حلب ۶ سپتامبر ۲۰۱۶ را نشان می‌دهد.(https://goo.gl/8qtTkU) تصویر پایین طرحی است که سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی درسال گذشته بر اساس بقایای به جا مانده، از ساختار و نحوه عملکرد یک بمب بشکه‌ای حاوی گاز کلر به دست داده است.(صفحه ۸۳ و ۸۴ گزارش سازمان منع گسترش منتشره در اکتبر سال گذشته پیرامون حملات شیمیائی به ادلب:http://goo.gl/ViuzAo)
