حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق در سال‌های مسئولیتش همواره با مسئله قدرت‌گیری روزافزون گروه‌های شبه‌نظامی شیعه وابسته به ایران درگیر بوده است. بازگشت ویرانگر داعش، ناآرامی و هرج‌و‌مرج در عراق و تضعیف متعاقب دولت مرکزی در سه سال اخیر فرصتی برای ایران فراهم کرده تا به بهانه‌ی حضور داعش و مغشوش بودن اوضاع سیاسی و امنیتی این کشور، دست به ساخت سپاهی موازی با ارتش مرکزی عراق بزند. مدل تشکیل و تجهیز آنچه به نام نیروهای «حشدالشعبی»( شامل گروه‌های تندروی شبه‌نظامی شیعی) توسط سپاه قدس شکل گرفته است، خود این نیرو پس از انقلاب ایران است. سپاه پاسداران با تعداد محدودی جنگجوی نابلد وارد جنگ ایران و عراق شد و پس از ۸ سال، در قالب نهادی غول‌آسا با قدرت لجام‌گسیخته‌ی سیاسی، نظامی و اقتصادی بیرون آمد. تنش داخلی و وضع اضطراری جنگی که محیط ایران را مستعد ظهور چنین پدیده‌ای کرد اکنون در عراق تکرار می‌شود؛ این بار با سپاهی به نام حشدالشعبی متشکل از فرماندهان عراقی که در زمان جنگ ایران و عراق، به ایران آمده و علیه عراق می‌جنگیدند. سپاه پاسداران پیشتر در جنگ داخلی لبنان نیز همین مدل را آزموده بود و حزب‌الله لبنان که اکنون ارتشی موازی با ارتش لبنان تلقی می‌شود، محصول چنان طرحی به حساب می‌آید.
در این میان برای مخاطب عام که از دور مسائل را نظاره می‌کند طرح سوال زیر ممکن است طبیعی بنماید: «ایران به حکومت عراق برای جنگ با داعش کمک می‌کند، چرا مدام متهم به جاه‌طلبی منطقه‌ای و نقض حاکمیت ملی عراق می‌شود؟» آنچه در این سوال از قلم می‌افتد و کلید بحث ورود به ماجراجویی‌های نظامی ایران در منطقه به شمار می‌رود آن است که تقریبا تمام قوای حمایت نظامی، مالی و سیاسی ایران نه برای تقویت دولت مستقر عراق، که برای برپاکردن ارتشی شیعی به نام حشدالشعبی موازی ارتش اصلی عراق هزینه شده است. این تلاش عظیم و سیستماتیک در تقویت گروه‌های شبه‌نظامی که با فرقه‌گرایی اعضایشان شناخته می‌شوند، بر آتش نزاع مذهبی دمیده (در کشوری سوخته در نبرد فرقه‌ای طی ده سال اخیر با ده‌ها هزار غیرنظامی جان‌باخته) و جنگی بر سر حاکمیت ملی در عراق را به جنگی با اهداف فرقه‌ای و سلطه‌جویانه سوق داده است. درعین حال که همزمان و به طور مدام دستگاه تبلیغات ایدئولوژیک گروهی سلفی-جهادی چون داعش را که بر جنگ فرقه‌ای و ادعای «نجات اهل سنت در برابر هجوم شیعیان» استوار است، تغذیه کرده است. شیوه‌ی بمباران‌های کور و استفاده از جنگ‌افزارهای بدوی و دست‌ساز و صحنه‌های قطعه‌قطعه کردن و آتش‌زدن اجساد، منفجر کردن مساجد اهل سنت، ربودن، آزار و شکنجه غیرنظامیان وکلکسیونی از جنایات جنگی که توسط گروه‌های شبه نظامی وابسته به ایران انجام می‌شود؛ در خدمت دستگاه تبلیغات داعش و عضو‌گیری این نیرو قرار می‌گیرد. از آن سو متشکل شدن این گروه‌ها و اعمال مسلحانه‌ی آنان در محیط‌های شهری معضل دیگری برای دولت مرکزی رقم زده است.
وضع آشوب در عراق و فروپاشی شیرازه‌ی امنیتی کشور در دو سال اخیر در چنان مرحله‌ای قرار داشته که العبادی برای احیای اتوریته‌ی دولت خود و بیرون کشیدن حاکمیت ملی عراق از زیر چکمه‌‌های ایران گرچه هر ازچند، گاه به انگیزه خود و گاه تحت فشار آمریکا، طفره زده است با این حال در میانه‌ی ضعف و احتیاج، در مجموع دست‌بسته بوده است و در عرصه عمل نتوانسته است در برابر قدرت‌گیری شبه‌نظامیان با موج پول و سلاح ایران قدرتی از خود نشان دهد. بزرگترین دستاورد او(یا دستاورد ائتلاف) در این چالش، بیرون نگاه داشتن حشدالشعبی از محیط‌های شهری و محدود کردن انان به عملیات در مناطق بیابانی بخصوص در دو عملیات فلوجه و موصل بوده است بعد از رخدادهای مرتبط با جنایات جنگی گروه‌های شبه‌نظامی در عملیات تکریت. ( https://goo.gl/eBaZLG )
خوش‌بینی اولیه‌ی حیدرالعبادی به شبه‌نظامیان حشدالشعبی و سیاست باراک اوباما (در بازگذاشتن دست ایران در سوریه و عراق از بیم برهم‌خوردن مذاکرات هسته‌ای که تا دادن پوشش هوائی برای عملیات نیروهای شبه‌نظامی شیعه پیش رفته بود)، با رسانه‌ای شدن روزافزون جنایات جنگی این گروه‌ها و بروز نشانه‌های مداخلات روزافزون نظامی و سیاسی ایران عقبگرد کرد. درگیری لفظی حیدرالعبادی با قاسم سلیمانی در جلسه با نمایندگان شیعه که در آگوست ۲۰۱۵ رخ داد نمونه‌ای از علنی شدن این تنش‌ها بود.
این دست تنش‌ها از این حقیقت ناشی می‌شد که سپاهی خارجی (همچون سپاه قدس) در کشوری دیگر تنها در صورتی می‌تواند زیست و رشد و فعالیت کند که دولت مستقر آن کشور دولتی ضعیف، وابسته یا دست‌نشانده باقی بماند. آشکار می‌نماید که اگر حاکمیت ملی کشوری چون عراق احیا شود، کشوری خارجی نخواهد توانست با سرازیر کردن موج پول و اسلحه برای خود ارتشی فرقه‌ای موازی بسازد و از آن برای پیش‌بردن اهداف سیاسی و منطقه‌ای خود استفاده کند.
سپاه پاسداران در راستای محکم کردن جای پای نیروی وابسته به خود در بدنه‌ی ارکان حکومتی عراق، موفق شد طرح به رسمیت شناخته شدن حشدالشعبی جزو نیروهای رسمی مسلح عراق را با فشار سیاسی خود در پارلمان پیش‌برد و به تصویب برسند. حیدرالعبادی تلاش کرده بود تا با پیشنهاد به نمایندگان برای ارجاع طرح به شورای وزیران جلوی تصویب آن را بگیرد، اما ناکام ماند. وی همچنین برای مقابله با ارسال عظیم نفرات عراقی توسط ایران به جبهه‌های جنگ در سوریه از نیروهای حشدالشعبی خواست در امور کشور دیگر دخالت نکنند. با این حال این کوششی وی نیز نتیجه‌ای در پی نداشت. تازه‌ترین نمونه‌ی این دست تنش‌ها میان العبادی و ایران در زمان امضای توافق ایران و قطر رخ داد. توافقی که ذیل آن در قبال آزاد شدن ۲۵ شکارچی قطری گروگان در دست شبه‌نظامیان وابسته به ایران در عراق و پرداخت پول از سوی قطر؛ قرار بود ساکنان ۴ شهر مضایا،زبدانی، فوعه و کفریا در سوریه بتوانند از محاصره خارج شوند. اوضاع زمانی خشم العبادی را برانگیخت که هواپیمای حاوی صدها میلیون‌ها دلار پول قطر که برای گروه شبه‌نظامی شیعه کتائب حزب‌الله فرستاده می‌شد توسط مقامات فرودگاه بغداد کشف و توقیف شدند. او گفته بود:«ما شوکه شدیم وقتی دیدیم چمدان‌های بزرگی حاوی صدها میلیون دلار وجود دارد که بدون مجوز دولت عراق فرستاده شده است بنابراین ضبطشان کردیم. صدها میلیون دلار برای گروه‌های مسلح؟ چنین چیزی قابل قبول است؟» ( https://goo.gl/M7C89d )
فیلم زیر، با زیرنویس فارسی، بخشی از سخنرانی اخیر حیدرالعبادی را درباب جرم و جنایات دسته‌های شبه‌نظامی شیعی نشان می‌دهد.
*از آرشیو:«ترس در دولت و ارتش عراق در برابر شبه‌نظامیان شیعه»؛ ترجمه گزارش ویژه‌ی خبرگزاری آسوشیتدپرس از قدرت‌گیری شبه‌نظامیان تحت‌حمایت ایران در عراق https://goo.gl/sPGWh1
