چکیده‌ی گزارش ۷۸ صفحه‌ای کمیته حقیقت‌یاب سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی پیرامون حمله به خان شیخون سوریه
قریب سه ماه پس از حمله شیمیایی به شهرک خان شیخون در ادلب، سرانجام کمیته حقیقت‌یاب سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی FFM که از سوی سازمان ملل مامور است، گزارش خود را در این باره منتشر کرد و اعلام کرد که در حمله از گاز عامل اعصاب سارین استفاده شده است.
روز پنج‌شنبه ادموند مولت رئیس کمیته مشترک سازمان ملل/سازمان منع گسترش در جلسه شورای امنیت که پشت درهای بسته برگزار شد ضمن دادن گزارش این تحقیق مقامات دولت سوریه را به عدم همکاری کامل متهم کرد. دیپلمات‌های سازمان ملل گفته‌اند دولت سوریه از دادن فایل ریز پروازها، مسیر راداری آن‌ها، نام فرماندهان مرتبط و اسامی خلبان‌ها و نام هواپیماهای جنگی استفاده شده توسط نیروی هوائی ارتش سوریه در روز حادثه خان شیخون سر باز زده است. دولت سوریه همچنین از دادن این اطلاعات درباره روزهای حملات قبلی با گاز کلر نیز امتناع کرده است و اجازه حضور تیم بازرسان کمیته مشترک سازمان ملل/سازمان منع گسترش (متشکل از اعضای مصری‌الاصل) را که برای تعیین عامل حمله قصد سفر به دمشق را داشته‌اند، در دمشق صادر نکرده است ( https://goo.gl/6idKdR )
در متن کامل گزارش که روز ۲۹ ژوئن نهایی شده است، جزئیات فنی با جداول و نقشه‌های متعدد آمده است که در زیر ترجمه‌ی بخش‌های مهم آن می‌آید:
* «در مجموع با ۳۴ مصدوم مصاحبه شده و ۴۱۵ عکس، ۶ فایل صوتی، ۱۷۸ ویدئو، ۳۰ نمونه آزمایشگاهی از محل حادثه، ۴۸ نمونه بیولوژیک از مصدومان و ۶۹۹ صفحه گزارش (شامل تحقیقات کالبدشکافی، بررسی پزشکی قانونی، ریز گزارشات بیومدیکال) مورد استفاده قرار گرفته است.
* ساعت ۶:۳۰ صبح هشدار روی بی‌سیم‌های دستی حاکی از این بوده است که هواپیماهای نظامی از پایگاهی هوائی برخاسته و به سمت خان‌شیخون در حال حرکتند. بسیاری ساکنان در خانه در رختخواب یا در حال حاضر شدن برای رفتن به سر کار بوده‌اند.هوا آفتابی و آسمان صاف و بدون باد بوده است.
* سه انفجار رخ داده است(نقشه حاوی محل دقیق انفجارها)، در چهارمی در جنوب سیلوها و نزدیک مکان نانوایی صدای شیء در حال سقوط شنیده شده اما صدای انفجار بلند نیامده است.
* یکی از شاهدان عینی که صدای جت جنگنده را شنیده و در بالکن خانه حضور داشته پسر تقریبا ۱۲ ساله محل را دیده که معمولا در نزدیکی خیابان نانوایی سوخت می‌فروخته است. پسر در حال آمدن از سمت سیلوها بوده که روی زمین می‌افتد و مرد برای کمک می‌رود. ساکنان دیگر نیز با شنیدن صدای جت‌ها و انفجار به خیابان می‌روند. گروه امداد شهری کلاه سفید‌ها نیز به محل اعزام میشوند. ۱۰ عضو این نهاد نشانه‌های مصدومیت داشته‌اند.
* مصدومان به بیمارستان اصلی معره‌النعمان منتقل نشده‌اند چرا که چند روز پیش هدف قرار گرفته و از دور خارج شده بوده است.
* در درمانگاه جنب مرکز کلاه‌سفید‌ها مصدومین تزریق وریدی، آتروپین، اکسیژن هیدروکورتیزون دریافت کرده‌اند.
* اعضای کمیته حقیقت‌یاب که به فاصله ۲۴ ساعت از حادثه کار خود را شروع کرده بودند با اعزام به کشور همسایه حمله [ترکیه] به جمع‌آوری داده‌ها پرداختند. اعضای سازمان در ۸ آوریل در بیمارستان حاضر شده‌اند و ضمن مصاحبه با مصدومان، نمونه‌های خون، ادرار را برداشته‌اند.
* نمونه‌ها برای آزمایش به لابراتورهای سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی در کشورهای مختلف فرستاده شده‌اند.
* لاشه‌‌های دو پرنده‌ی مرده، موی یک بز مرده، علف‌های واقع در ده‌متری محل اصابت بمب، لباس افراد در معرض، خاک و آسفالت کنده‌شده در محل اصابت بمب و گزارش کالبدشکافی و نتیجه آزمایشات سم‌شناسی جان‌باختگان تحت بررسی قرار گرفته است. اعضای کمیته شخصا در سه کالبدشکافی شرکت کرده‌اند و بر جمع‌آوری داده‌های پاتولوژیک و بیومدیکال (شامل کبد، ریه، مغز و موی مصدومین ) نظارت کرده‌اند. بدن‌ها بدون آسیب‌دیدگی بیرونی و بدون شکستگی استخوان بوده‌اند.
* کسانی که در محدوده‌ی نقطه‌ی اتصاع گاز بوده‌اند سریع‌تر، شدیدتر و علائم فوری را نشان داده‌اند شامل مرگ آنی. در مابقی علائم بعدتر و با شدت کمتر ظاهر شده است.
* علائم مشترک موارد زیر بوده است: سرگیجه، ضعف عضلانی، گرفتگی سینه، سردرد، تهوع، تنگی نفس، تاری دید، گشادشدن مردمک‌ها، تشنج یا اسپاسم عضلانی، ترشح بیش از حد بزاق، سوزش چشم، سرگیجه، تکرر ادرار و برانگیختگی. علائم، زمان طول‌کشیدن‌آنها و واکنش آن‌ها به دارو سازگار با ازکارافتادن عامل آنزیم اعصاب استیل‌کولین‌استراز است. آزمایش‌های خون، ادرار و نمونه‌های برداشته‌شده از قربانیان و مصدومان حضور عامل اعصاب سارین یا زیرشاخه سارین را تائید می‌کند.
* ۱۰۷ نام گزارش‌شده است که با توجه به تکرار شدن برخی نام‌ها، جان‌باختگان نهایی حدود ۱۰۰ تن برآورد میشوند. بیش از ۲۰۰ تن دیگر نیز مصدوم شده‌اند.
* اعضای کمیته حقیقت‌یاب خود قصد بازدید از خان شیخون را علی‌رغم خطرات موجود داشته‌اند اما زمانی که دولت سوریه نمونه‌های مورد تائید خود را از محل انفجار ارائه داده است این مسئله منتفی شده است. مقامات دولتی سوریه اطلاع دادند که توسط یک ناشناس، نمونه‌هایی از مکان اصابت بمب به خان شیخون(شامل خاک محل، سنگ، گیاه،) به دست آن‌ها رسیده است. در جریان بازدید کمیته حقیقت‌یاب از مرکز تحقیقات شیمیایی دولتی سوریه SSRC [که عامل تولید تسلیحات شیمیایی دولت سوریه دانسته می‌شود] در برزه دمشق این نمونه‌ها به کمیته تحویل داده شدند. آنالیز این نمونه‌ها در لابراتور موسسه دولتی سوریه SSRC توسط محققان این کشور در برزه انجام شده و نتایج آن نیز در اختیار کمیته حقیقت‌یاب قرار گرفته آثار سارین و هگزامین را در چاله‌ی انفجار و خاک ۸۰ متری آن نشان می‌دهد. نتایج تست نمونه‌های دولتی سوریه با تست نمونه‌های تحویل شده توسط کلاه‌سفید‌ها سازگار است.
نتیجه‌گیری نهایی:
* آنالیز نمونه‌ها نه تنها استفاده از سارین، بلکه رد و آلودگی مواد شیمیایی دیگر شامل تولیدات جنبی مرتبط با سارین را که با راه اتخاذ شده برای تولید سارین و نوع مواد اولیه‌ی مصرفی برای این تولید را نشان می‌دهد، ثابت می‌کند.
* با توجه به گزارشات کالبدشکافی، نمونه‌های آزمایشگاهی بیولوژیکی، گزارشات بیمارستانی، شهادت شاهدان، عکس‌ها و ویدئوها، نمونه‌های برداشت شده از محل، کمیته حقیقت‌یاب نتیجه‌گیری می‌کند که شمار قابل توجهی از مردم در معرض سارین قرار گرفته‌اند و بخشی از آنان در اثر سارین جان خود را از دست داده‌اند.
* کمیته نمی‌تواند با قطعیت بالا نحوه‌ی شلیک و پخش این ماده‌ی شیمیایی را تعیین کند. اما با توجه به آنالیز نمونه‌های برداشت شده از چاله‌ی انفجار به همراه شهادت شاهدان عینی، این فرضیه معتبر است که پخش اولیه‌ی سارین از محل برخورد[در آسفالت وسط خیابان] بوده است. در نتیجه کمیته نتیجه‌گیری می‌کند که شمار بسیاری از مردم در معرض سارین قرار گرفته‌اند که شماری از آن‌ها بر این اثر جان باخته‌اند. منبع اتصاع سارین احتمالا پخش از چاله‌ی موجود در خیابان بوده است که در نزدیکی شمال سیلوها قرار داشته است. نتیجه‌گیری کمیته حقیقت‌یاب این است که چنین پخشی تنها در صورت استفاده از ماده شیمیایی سارین به عنوان سلاح شیمیایی جنگی می‌توانسته است واقع شده باشد.»
*منبع: متن کامل گزارش به زبان اصلی در وبسایت سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی: https://goo.gl/8uumVa
* پرونده حمله شیمیایی به شهرک خان شیخون در صفحه گزارش جنگ(شامل ترجمه‌ها، مقالات، تصاویر و فیلم‌های فارسی منتشره): https://goo.gl/fA7F1j
گزارش جنگ در سوریه و عراق 